Guarding Our Hearts: Wisdom for Life's Journey
Summary
In today's gathering, we focused on the profound wisdom found in Proverbs 4:23-27, which calls us to guard our hearts diligently, as they determine the course of our lives. This passage reminds us that our hearts are the wellspring of life, influencing our thoughts, words, and actions. As we navigate through life, it's crucial to protect our hearts from negative influences and distractions that can lead us astray from God's path. We explored the importance of cultivating wise hearts by allowing God's word and wisdom to transform us from within.
The analogy of a crosswalk guard was used to illustrate how we protect what we value most. Just as we guard our possessions, we must also guard our hearts, setting boundaries on what we allow to enter. This doesn't mean isolating ourselves but being mindful of influences that can lead to turmoil or temptation. Our hearts are the seat of our emotions and the core of our being, and they must be nurtured with God's truth and love.
We also discussed the power of our words, as they reflect the state of our hearts. The wisdom writer urges us to avoid deceitful and harmful speech, emphasizing the need to tame our tongues. Words have the power to build up or tear down, and as followers of Jesus, we are called to speak life and truth, avoiding gossip and distortion.
Furthermore, we are encouraged to fix our eyes on the path before us, avoiding distractions that can lead us away from God's wisdom. By focusing on what is true, pure, and holy, we align our lives with God's will, ensuring that our actions reflect His love and grace.
As we concluded, we were invited to reflect on what we allow into our hearts and to yield to God's presence and guidance. By doing so, we can live wisely, with hearts that are transformed by His love and wisdom.
Key Takeaways:
- Guarding the Heart: Our hearts are the wellspring of life, influencing our entire being. Guarding them is essential to living wisely and following Jesus. This involves setting boundaries on what we allow into our hearts, ensuring that they are filled with God's truth and love. [32:57]
- Power of Words: Our words reflect the state of our hearts. We are called to avoid deceitful and harmful speech, choosing instead to speak life and truth. Words have the power to build up or tear down, and as followers of Jesus, we must use them to honor God and uplift others. [42:56]
- Fixing Our Eyes: Distractions can lead us away from God's path. By fixing our eyes on what is true, pure, and holy, we align our lives with His will. This focus helps us avoid temptations and ensures that our actions reflect His love and grace. [52:40]
- Yielding to God's Presence: Reflecting on what we allow into our hearts is crucial. By yielding to God's presence and guidance, we can live wisely, with hearts transformed by His love and wisdom. This involves regular self-examination and intentional choices to protect our hearts. [56:33]
- Living Wisely: Wisdom calls us to guard our hearts, tame our tongues, and fix our eyes on God's path. By doing so, we align our lives with His will, ensuring that our thoughts, words, and actions reflect His love and grace. This is the essence of living wisely and following Jesus. [01:00:07]
Youtube Chapters:
- [00:00] - Welcome
- [19:41] - Gratitude and Prayer
- [21:25] - Invitation to Reflect
- [25:26] - The Value of Guarding
- [32:57] - Guarding the Heart
- [40:02] - Taming the Tongue
- [42:56] - Power of Words
- [52:40] - Fixing Our Eyes
- [56:33] - Yielding to God's Presence
- [01:00:07] - Living Wisely
- [01:03:00] - Invitation to Reflect and Pray
Study Guide
Bible Study Discussion Guide
Bible Reading:
- Proverbs 4:23-27
---
Observation Questions:
1. What does Proverbs 4:23 mean when it says, "Guard your heart above all else, for it determines the course of your life"? How does this relate to the analogy of a crosswalk guard mentioned in the sermon? [25:26]
2. According to the sermon, what are some of the negative influences and distractions that can affect our hearts? [52:40]
3. How does the sermon describe the relationship between our words and the state of our hearts? [42:56]
4. What does the wisdom writer in Proverbs 4:25-27 suggest about the importance of focus and direction in our lives? [52:40]
---
Interpretation Questions:
1. Why is it important to set boundaries on what we allow into our hearts, according to the sermon? How does this help us live wisely? [32:57]
2. The sermon emphasizes the power of words. How can our speech reflect the condition of our hearts, and why is it important to be mindful of this? [42:56]
3. How does fixing our eyes on what is true, pure, and holy help us align our lives with God's will, as discussed in the sermon? [52:40]
4. What does it mean to yield to God's presence and guidance, and how can this transform our hearts and lives? [56:33]
---
Application Questions:
1. Reflect on your current boundaries. Are there any influences you need to guard against to protect your heart? How can you implement these changes this week? [32:57]
2. Think about a recent conversation you had. Did your words reflect the state of your heart? How can you ensure your speech builds others up and honors God? [42:56]
3. Identify a distraction in your life that pulls you away from focusing on God's path. What practical steps can you take to minimize this distraction? [52:40]
4. Consider the influences you allow into your heart through media or relationships. How can you be more intentional about choosing what aligns with God's truth and love? [56:33]
5. How can you create a habit of self-examination to regularly assess what you allow into your heart? What might this look like in your daily routine? [56:33]
6. Reflect on a time when you felt God's presence guiding you. How did it impact your decisions and actions? How can you seek His guidance more intentionally in your current situation? [56:33]
7. Choose one aspect of your life where you want to live more wisely. What specific action can you take this week to align your thoughts, words, or actions with God's wisdom? [01:00:07]
Devotional
Day 1: Guarding the Heart: The Wellspring of Life
Our hearts are the wellspring of life, influencing our entire being. Guarding them is essential to living wisely and following Jesus. This involves setting boundaries on what we allow into our hearts, ensuring that they are filled with God's truth and love. Just as a crosswalk guard protects children from danger, we must protect our hearts from negative influences and distractions that can lead us astray from God's path. This doesn't mean isolating ourselves but being mindful of influences that can lead to turmoil or temptation. Our hearts are the seat of our emotions and the core of our being, and they must be nurtured with God's truth and love. [32:57]
"Keep your heart with all vigilance, for from it flow the springs of life." (Proverbs 4:23, ESV)
Reflection: What boundaries can you set today to protect your heart from negative influences and distractions?
Day 2: The Power of Words: Speaking Life and Truth
Our words reflect the state of our hearts. We are called to avoid deceitful and harmful speech, choosing instead to speak life and truth. Words have the power to build up or tear down, and as followers of Jesus, we must use them to honor God and uplift others. The wisdom writer urges us to tame our tongues, recognizing that our speech can either reflect God's love or cause harm. By choosing words that build up and encourage, we align our speech with God's will and demonstrate His love to those around us. [42:56]
"Let no corrupting talk come out of your mouths, but only such as is good for building up, as fits the occasion, that it may give grace to those who hear." (Ephesians 4:29, ESV)
Reflection: Think of a recent conversation where your words could have been more uplifting. How can you intentionally choose words that build up and encourage others today?
Day 3: Fixing Our Eyes: Staying Focused on God's Path
Distractions can lead us away from God's path. By fixing our eyes on what is true, pure, and holy, we align our lives with His will. This focus helps us avoid temptations and ensures that our actions reflect His love and grace. In a world full of distractions, it is crucial to remain steadfast in our pursuit of God's wisdom. By focusing on His truth and love, we can navigate life's challenges with clarity and purpose, ensuring that our lives reflect His glory. [52:40]
"Set your minds on things that are above, not on things that are on earth." (Colossians 3:2, ESV)
Reflection: What is one distraction that often pulls you away from focusing on God's path? How can you redirect your attention to what is true, pure, and holy today?
Day 4: Yielding to God's Presence: A Heart Transformed by Love
Reflecting on what we allow into our hearts is crucial. By yielding to God's presence and guidance, we can live wisely, with hearts transformed by His love and wisdom. This involves regular self-examination and intentional choices to protect our hearts. As we yield to God's presence, we invite His transformative power into our lives, allowing His love and wisdom to shape our thoughts, words, and actions. This process of transformation requires humility and a willingness to surrender to His guidance. [56:33]
"Search me, O God, and know my heart! Try me and know my thoughts!" (Psalm 139:23, ESV)
Reflection: In what area of your life do you need to yield more fully to God's presence and guidance? How can you invite His transformative power into that area today?
Day 5: Living Wisely: Aligning with God's Will
Wisdom calls us to guard our hearts, tame our tongues, and fix our eyes on God's path. By doing so, we align our lives with His will, ensuring that our thoughts, words, and actions reflect His love and grace. This is the essence of living wisely and following Jesus. As we commit to living wisely, we demonstrate our love for God and our desire to honor Him in all that we do. This commitment requires intentionality and a deep reliance on His guidance and strength. [01:00:07]
"Look carefully then how you walk, not as unwise but as wise, making the best use of the time, because the days are evil." (Ephesians 5:15-16, ESV)
Reflection: What is one practical step you can take today to align your life more closely with God's will and live wisely?
Quotes
"Guard your heart above all else for it determines the course of your life. Those are big words. Guard your heart above all else. Another translation says, guard your heart above all else for it, oh, it's gone. For from it flows the wellspring of life. For from it flows, for from your heart." [00:28:05] (27 seconds)
"But we set good boundaries upon what we allow in to our heart. The wisdom writer rather invites readers to recognize the treasure and the preciousness and the ability for our hearts to be shaped by what we allow in. To guard it against what welcomes turmoil. To guard it against what welcomes troubles. And to guard it against what welcomes the temptations of our lives." [00:32:37] (42 seconds)
"Our hearts, if you will, are the seat of our emotions. Our souls, we could say, our very lives. And so I was reading an article from 2014 from a pastor and he writes this. He says that Jesus declared that we should love the Lord our God with all of our heart and with all of our soul, with all of our mind, with all of our strength. Mark chapter 12." [00:33:18] (23 seconds)
"When describing the kingdom of God, Jesus revealed the things that come from the heart is what defiles a man. Matthew 15. Jesus also taught, for where your treasure is, there your heart will be also. Well, you know your Bible. Luke 12. The apostle Paul prayed for the saints that the eyes of their heart may be enlightened. Ephesians chapter 1." [00:33:44] (30 seconds)
"We see there are similar instructions in the Old Testament where the command to trust the Lord with all of your heart. Proverbs 3. To hide God's word in our heart. Proverbs 119. The prophet Samuel revealed that God does not evaluate people by outward appearances, but rather that God looks at the heart." [00:34:03] (26 seconds)
"And perhaps this pastor says the most significant verse describing the treasure and the contents and the power of the heart is found in Romans 10 when the apostle Paul says that a person may be saved by believing in your heart that God raised Jesus Christ from the dead." [00:34:29] (22 seconds)
"The heart is a mysterious spiritual reality, he writes, that allows us to experience the fullness of God's life. It includes emotions, but the heart is not only limited to emotion. According to the scriptures, the heart can be grieved." [00:34:59] (16 seconds)
"The heart can be troubled. The heart can be broken. It can be pierced. It can be divided. It can be joyful. And Dr. Charles Ryrie defined the heart as the core of our life." [00:35:07] (17 seconds)
"Our heart is the truest expression of who we are. And so it's no wonder that the wisdom writer is expressing what we know to be true, that we must guard what is most precious within us, and it is our hearts." [00:35:28] (19 seconds)
"It is most precious in that the command or the imperative of the passage, we realize that what flows from the heart is the course of one's life. What flows from the heart, the scriptures say, is the wellspring of life, that life bubbles from the heart, that God's goodness, for from the heart flows our values in life." [00:35:41] (30 seconds)
"From the heart flows what we truly value. individual flows what we truly value as individuals as people for from the heart flows our desires that then we put into practice that we live out our actions and our deeds for from the heart flows our true loves what we love flows from our heart for from the heart flows our passions and therefore wisdom from God's Word calls us to guard our hearts to be mindful of what's going in our heart because what goes into our heart and into our soul has an ability to work its way from the mind to the heart and into the feet and how we live and how we walk and how we go and where we live and how we engage with the world around us how we endure trials and how we endure difficulties how we endure disappointments the heart the scripture is telling us is vital for physical life and for our spiritual life for from the heart flows a wellspring of life but the truth can also be said that if our heart is not filled with the goodness and the good things of God what flows forth is not life but it is death and so the wisdom writer calls us to be people of God who guard who watch over and who are mindfully aware of what is in our hearts for from our hearts fill the wellsprings of life maybe we ought to be a people who regularly take inventory of what you allow into your heart however it comes whether it be through media social media books or magazines whether it be through relationships and through thoughts let's be people who make intentional choices to protect our hearts the biblical writer of Proverbs relates to us that what enters in it marinates in our soul like a good steak and it can direct our lives so we see the wisdom writer continuing on and what he does in verses 25 to 27 I love this is as the wisdom writer began say guard your heart above all else because it directs your entire life your whole sum total of your life not compartmentalized living but your whole life what's in here directs your life what the wisdom writer does is he then begins to talk about what is in our heart comes out in word and in thought and indeed and so we secondly see this outline if you will of our lives and word and thought and indeed and in the challenge of the wisdom writer and that the wisdom writer secondly calls us not only to guard our hearts and to be intentional but to tame the tongue how many of you as children or teenagers experienced a good old mouth washing by mama mama and a bar of soap anybody here testify we struggled there was one time I was growing up I don't remember how old I was but I was old enough apparently so I was old enough apparently to know better okay mama how old enough I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was born I was